در طول تاریخ انسانها همواره به دنبال شیوههای جدید و بهینه برای حمل و نقل و سفر به نقاط مختلف زمین بودهاند. با گذشت زمان و با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابداعاتی همچون طرحهای برادران رایت، انسانها موفق به راه اندازی ناوگان هوایی و استفاده از هواپیما برای جابهجایی افراد و لوازم مورد نیازشان شدند. امروزه میلیونها نفر به طور روزانه از هواپیما برای جابهجایی استفاده میکند که این امر میزان اهمیت این صنعت را نشان میدهد. بدیهی است که با گسترش این صنعت، سازمانهای جانبی و مرتبط با آن جهت بهبود شرایط ایجاد شوند که در این راستا توضیحاتی را برای شناخت بیشتر این سازمانها گردآوری کردهایم.
پیدایش سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری در جهان
بااینکه تنها کمی بیش از یک قرن از اختراع و آزمایش اولین هواپیماهای موتوردار توسط برادران رایت میگذرد، ولی در همین مدت زمان کوتاه بشر در زمینهی هواپیماسازی چنان پیشرفتی کرده که قادر است به وسیلهی این هواپیماها طی چند ساعت از فراز کشورهای گوناگون عبور کند و صدها مسافر و دهها تن محمولههای مختلف را از قارهای به قارهی دیگر جابهجا کند.
بهجهت حفظ سلامت و امنیت و اصول پروازها، هزاران مرد و زن بر عملکرد بخشهای مختلف و مرتبط با هواپیما نظارت میکنند و هر کس در زمینهای که تخصص دارد به کار گرفته میشود. مهمانداران، تکنیسینها، هواشناسان، کارمندان و متخصصان فنی از جملهی این افراد میباشند.
بهدلیل وجود قوانین مختلف در زمینهی حاکمیت کشورها در قلمرو تحت فرمان خود، بهداشت، گذرنامه و غیره، مشکلات و موانعی در راه توسعه و فعالیت حمل و نقل هوایی وجود داشت. بنابراین، در سال ۱۹۲۴ کشورهایی که دارای هواپیما بودند، به همراه کشورهای ذینفع در جهت بهبود شرایط و از بین بردن این موانع در شهر شیکاگو گردهم آمدند و پس از مباحثه و مشاورههایی که میان نمایندگان و حقوق دانان و کارشناسان کشورها شکل گرفت، پیمان نامهای را در همین راستا امضا کردند و آن را پیمان نامهی شیکاگو نامیدند.
هدف از امضای این پیمان توسعهی همکاری میان کشورها برای جلوگیری از تضاد منافع کشورها و ایجاد همکاری میان ملتها جهت ارتقاء صلح جهانی و همچنین فعالیت هواپیمایی تمام اعضا به نحو احسن و مقرون بهصرفه و سریع میباشد.
سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ICAO)
سازمان هواپیمایی کشوری (ایکائو) که در نتیجهی پیمان شیکاگو پدید آمد، در تلاش است تا با احداث و تجهیز فرودگاهها و سیستمهای نوین مخابراتی و نظارتی، تربیت نیروی متخصص و تأمین امنیت پرواز و تحقیق و پژوهش علمی و فنی، به بهبود وضعیت صنایع و خدمات هواپیمایی بپردازد. مقر این سازمان در کانادا است و ادارات منطقهای آن نیز در پاریس، داکار، قاهره، بانکوک، لیما و مکزیکوسیتی قرار دارند.
سازمان هوانوردی فدرال (FAA)
سازمان هوانوردی فدرال در راستای بهبود وضعیت حمل و نقل هوایی وظایفی را عهدهدار است و در راستای عمل به آنها از تأسیس فرودگاهها و تسهیلات و تجهیزات حمل و نقل هوایی حمایت میکند و دولتها را به گسترش شبکه راههای هوایی کشوری، ترغیب و تشویق میکند، به پژوهشها و تحقیقات و کنترل و حفظ تسهیلات و تجهیزات ناوبری هوایی و ترافیک حمل و نقل هوایی تجاری کمک میکند و بر توسعهی فنی در حیطهی حمل و نقل هوایی نظارت میکند.
سازمانهای منطقهای
این سازمانها مواردی را در زمینههای مربوط به هوانوردی پوشش میدهند. از جملهی این موارد میتوان به ایمنی پرواز، تقویت حمل و نقل هوایی، آموزش هوانوردی، کنترلهای زیست محیطی، تحقیق و تفحص دربارهی علل سوانح، صدور گواهینامهی فرودگاهی، منطقه بندی و کمک مالی اشاره کرد.
سازمانهای صنعتی یا تجاری
این سازمانها در راستای عمل به مقرراتی در رابطه با ضوابط پرواز در مناطق صنعتی و تجاری، فاصلهی فرودگاههای تجاری و صنعتی با یکدیگر و توسعهی فرودگاهها در مناطق تجاری و صنعتی شکل میگیرند.
انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (IATA)
یاتا سازمانی غیر دولتی، غیر انحصاری، غیر سیاسی و آزاد است که به جهت حل مسائلی که بر اثر گسترش سریع حمل و نقل هوایی پس از جنگ جهانی دوم پدید آمده بود، طبق پیمان هاوانا و در سال ۱۹۴۵ تأسیس شد. شرکتهای هواپیمایی که قصد پیوستن به یاتا را دارند میبایست ابتدا به عضویت ایکائو در آیند و همچنین از برنامهی پروازی منظمی برخوردار باشند.
از اهداف تأسیس یاتا میتوان به افزایش حمل و نقل هوایی سالم و با صرفهی اقتصادی، پژوهش و سعی در رفع انواع مشکلات حمل و نقل بین المللی هوایی، تشویق کشورهای مختلف به تجارت هوایی و ایجاد امکان همکاری میان شرکتهای هوایی اشاره کرد.
عضویت در یاتا مزایایی را به دنبال دارد که موجب میشود مسافران بتوانند با یک بلیت از هر نقطهی جهان به نقطهی دیگر سفر کنند، نرخ بلیط با نوسانات پولی روزانه جابهجا نمیشود و از یک واحد پولی استفاده میشود. امور مربوط به تسویه حساب و حسابداری شرکتهای هوایی در زمینهی تجارت بین شرکتی در کمیته مالی یاتا انجام میشود. بر اساس قوانین یاتا، مسافر و کالا آزادانه از یک کشور به کشور دیگری حرکت میکنند.
سازمان بهداشت جهانی (WHO)
یکی دیگر از ارگانهایی که در اکثر سیستمهای عظیم بین المللی در رابطه با انسان حضور دارد، سازمان بهداشت جهانی یا به اختصار WHO میباشد. این سازمان که یکی از بخشهای تخصصی سازمان ملل متحد میباشد، در سال ۱۹۴۸ تأسیس شد تا به وسیلهی آن، پزشکان و متخصصان بیش از ۱۲۰ کشور بتوانند تجربیات و دانش و مشاهدات علمی خود را با یک دیگر به اشتراک بگذارند تا سطح سلامتی در مقیاس جهانی به بالاترین حد خود برسد. این سازمان به بررسی مسائلی میپردازد که از حریم مرزهای کشورها خارج شده و مساحت وسیعی از مناطق مختلف جهان را تحت الشعاع قرار میدهند. از جمله تحرکات این سازمان میتوان به مقابله و یا کنترل آفات، مالاریا، امراض مسری، آبله و سرطان اشاره کرد.
ارتباط و تعامل میان این سازمان و خطوط حمل و نقل هوایی موجب میشود بهداشت در سطح عمومی گسترش یابد و از بروز فجایع ناشی از بیماریهای فراگیر جلوگیری شود و با استقرار واحدهای مورد نیاز، خدمات پزشکی و بهداشتی به سرعت ارائه گردد. همچنین در صورت رخ دادن حوادث غیر مترقبه، بسیاری از ملزومات ضروری و کمکهای بین المللی، در کمترین زمان ممکن در دسترس نیازمندان اقصی نقاط جهان قرار میگیرد.